|| નમસ્તે || Namaste ||

                                             || નમસ્તે ||

(For English translation, pl see at the bottom)

સામાન્યરીતે આપણે કોઈના આદર-સત્કાર માટે, અંગ્રેજીમાં Hi, Hello, How are you? કે પછી what’s up? કહેતા હોઈએ છીએ. ઔપચારિક રીતે જોઈએ તો, ‘Good Morning’ કે ‘Good evening’ નો પણ બહોળો પ્રયોગ કરીએ છીએ. પણ ‘નમસ્તે’ કરીને કોઈનો આદર-સત્કાર આપણે કેટલી વાર કરીએ છીએ? ક્યારેક જ... ખરું ને? તમે ક્યારેય કોઈને પોતાની ધંધાકીય મુલાકાતો ‘નમસ્તે’ કરીને શરૂ કરતાં જોયા છે? કે પછી કોઈ મોટી કોર્પોરેટ કંપનીના ‘ચીફ એક્સિક્યુટિવ ઓફિસર’ પોતાના કર્મચારીઓ સાથેની ઔપચારિક બેઠક ‘નમસ્તે’ કરીને શરૂ કરે? કદાચ...ક્યારેય નહીં ! કદાચ આપણે આપના અર્ધજાગ્રત મનમાં એમ વિચારીએ છીએ કે, ‘નમસ્તે’ એ આદર-સત્કાર કરવાની એક જુનવાણી રીત છે..પછાત રીત છે...કે પછી ગામડિયાપણું છે. ઔપચારિક બેઠકોમાં જો કોઈ નમસ્તે કરે તો તે હસીનો પાત્ર બને છે.. ટીકા પાત્ર બને છે... અને ધંધાકીય આધુનિક શિષ્ઠાચાર વિનાનો ગણાય છે. ‘નમસ્તે’ની આવી નીચી સામાજિક છાપને લીધે, આપણે કોઈને ‘નમસ્તે’ કરવામાં સંકોચ અનુભવીએ છીએ અને જાણે-અજાણે Hi, Hello કે Good Morning કહીએ છીએ!... અને આમ કરીને આપણે પોતાની જાતને ‘આધુનિક લોકો’ની શ્રેણીમાં ગણીએ છીએ અને એ વાતની સલામતી અનુભવીએ છીએ કે કોઈ આપની ટીકા નહીં કરે.

ચાલો, પહેલા તો આપણે ‘નમસ્તે’ શબ્દનો અર્થ સમજવા કોશિશ કરીએ અને પછી આપણાં મનમાં તેના વિષે કોઈ જાતની છાપ ઊભી કરીએ. આમ તો ‘નમસ્તે’ નો ઉપયોગ કોઈનો આદર-સત્કાર કરવામાં થાય ચ્હે પણ ખરેખર તો તેમાં એક ઊંડો અર્થ છુપાયેલો છે.

આગળની તરફ થોડા નમીને, હાથની બંને હથેળીઓ એકબીજાની ઉપર રાખીને, આંગળીઓને ઉપરની દિશા તરફ રાખીને, અંગૂઠાને છાતી સાથે અડાવીને, મુખેથી નમ્રતાથી ‘નમસ્તે’ બોલાય છે. યોગમાં આ રીતને ‘અંજલિ મુદ્રા’ કહે છે. ‘નમસ્તે’ શબ્દ હકીકતમાં તો સંસ્કૃત ભાષાના ‘નમઃ’ અને ‘તે’ શબ્દોમાથી તારવેલો શબ્દ છે. ‘નમઃ’ એટલે નમવું અને ‘તે’ એટલે ‘તમને’. આમ ‘નમસ્તે’નો શાબ્દિક અર્થ ‘તમને નમન’ એમ થાય. હિંદુવાદમાં એમ મનાય છે કે દરેક શરીરમાં આત્માનો વાસ હોય છે અને તેવી જ રીતે આત્મામાં પરમાત્માનો વાસ હોય છે. આ રીતે દરેકમા પરમાત્માનો વાસ હોય છે. અને આથી જ હિંદુવાદમાં ‘નમસ્તે’ શબ્દનો અધ્યાત્મિક અર્થ ‘તમારામાં રહેલા પરમાત્માને પ્રણામ’ એમ થાય છે. હવે આટલું જાણ્યા પછી, ‘નમસ્તે’ શબ્દની સામે, “Hi, Hello, What’s up?” વગેરે શબ્દો તુચ્છ લગતા હશે ! હવે આ વિડીયો જુઓ. ‘પાસ્ટાર એડી ડી સ્મિથ સિનિયર’ દ્વારા ખુબ જ સરસ રીતે, ‘નમસ્તે’ શબ્દનો અર્થ સમજાવવામાં આવ્યો છે.

મને ખાત્રી છે કે એક બિન-ભારતીયને ‘નમસ્તે’ શબ્દનો અર્થ સમજાવતા જોઈને આપણને આપણી કોઈનો આદર-સત્કાર કરવાની પરંપરાગત રીત પર ગર્વ અનુભવાશે. નમસ્તે !

આમ જયારે બે વ્યક્તિઓ ‘નમસ્તે’ની આપ-લે કરે છે ત્યારે, બંને સમજે છે કે તેમનામા પરમાત્મા વસેલા છે જે પૂજનીય છે અને તેથી તેઓ સામેની વ્યક્તિને પણ માન આપે છે. તદુપરાંત, પોતાનામાં પરમાત્મા વસેલા છે એ જાણીને તેઓ કઈ ખોટું કામ પણ નથી કરતાં. નમસ્તેની આપ-લે નો એક આડકતરો અર્થ એ પણ છે કે તે બંને વ્યક્તિઓનું ઉદગમ સ્થાન એટલે કે મૂળ એક જ છે કેમકે તે બંનેમાં એક જ પરમાત્માનો વાસ છે. કેટલો ઊંડો અર્થ છે નમસ્તેનો, કે જે સમાજને માણસાઈ અને ભાઈચારના એક જ તાતણે બાંધીને અહિંસા તરફ લઈ જવા સક્ષમ છે.

નમસ્તેની સમજ, આપની રાજ-બરોજના જીવનને પણ અસર કરે છે. ‘નમસ્તે’ કહેવાથી આપણે સ્વીકારીએ છીએ કે સામેની વ્યક્તિમાં પરમાત્મા વસે છે અને તેથી, એ વ્યક્તિ જેવી છે તેવી આપણે તેને સ્વીકારી શકીએ છીએ. તેને મોકળાશ, સ્વતંત્રતા અને માન આપીએ છીએ.કાર્યક્ષેત્રમાં પણ જો એકબીજાને તેમનામા પરમાત્માનો વાસ છે એ વાતનું અનુસંધાન રાખવામા આવે તો તો તમને નથી લાગતું કે તે એક મળતાવડું કાર્યક્ષેત્રનું વાતાવરણ સર્જે? કર્મચારી સાથેનું કડકપણું કે દુર્વ્યવહાર ક્ષણિક ઉત્પાદનનું ધોરણ વધારી શકે છે, પણ લાંબાગાળાની કાર્યક્ષમતા માટે પરસ્પર સહકારભર્યું વાતાવરણ જ ઉપયોગી નીવડે છે અને તેનો મંત્ર છુપાયેલો છે, ‘નમસ્તે’ ના સમજણભર્યા ઉપયોગમાં !

અહો આશ્ચર્ય ! જેમ વાહન ચાલક માટે ‘પાછળ જોવાનો અરીસો’ તેમ સમાજ માટે તેની પરંપરા !

આપની પરંપરાની સમજ અને તેની કિમતને ઉજાગર કરવાના પ્રયત્ન રૂપ આ એક ‘Another Thought’ દ્વારા એચએએલ પૂરતી આપની વિદાય લઉં છુ . નમસ્તે !

                     -    આશિષ હરિવદન શેલત

મિત્રો, આપનો અભિપ્રાય નીચે જરૂરથી લખશો. આભાર !

English Translation 

“Hi... Hello... How's you? What’s up?...”  we often use these words to greet each other and that too in a more casual way. 'Good Morning or Good Evening' is a little formal way of greeting. and widely use them. But, how often do we greet someone saying, 'Namaste’? Rarely.... right? ... Have you ever noticed someone greeting saying Namaste before a business meeting or a company CEO starting a review meeting with colleagues, greeting them with 'Namaste'...! Perhaps never! May be in our subconscious mind, we think that saying 'Namaste' is an old fashioned or a backward way or a villager way of greeting. A person using 'Namaste' in formal meetings would be laughed at., criticized, considered as a person without a modern business etiquette!!! With this prevailed lower social image of 'Namaste', we hesitate in greeting someone with ’Namaste' and end up using Hi, Hello or Good Morning...! and put ourselves in a category of 'Modern People', where we think that there is no scope of being criticized and thus in a safe zone "

Well, let’s first try to understand the meaning of Namaste and then make up any image in our minds. While Namaste is used to greet someone, it is beyond just a way of greeting and it actually has a much deeper meaning behind it.

With a gesture of slight bowing and palms touching each other with fingers pointing upwards, thumbs close to the chest, Namaste is spoken to greet someone. In yoga, this gesture is called Anjali Mudra. Namaste is actually derived from sanskrit words, namah and te. Namah means 'bow' and te means 'to you'. Thus, literal meaning of 'Namaste' is ‘bowing to you’. In Hinduism, it is believed that "Atma" (soul) resides in our body and in the same way, "Paramatma" (The god) resides in Atma (soul). Thus, everybody has a god residing in it. And hence, in Hinduism, the spiritual meaning of Namaste is 'bowing to the god within you'. This has been very well explained by Pastor Eddie D. Smith Sr. in below video.

I am sure, seeing a non-Indian speaker valuing the word ‘Namaste’ and explaining its importance, we would feel proud for our traditional way of greeting, Namaste!.

Thus, when two persons exchange 'Namaste', means both of them have understood and acknowledged the existence of God within them and they respect the God, which makes one to respect other. Moreover, realization of existence of the God within himself will also stop him doing wrong. The exchange of Namaste indirectly means that we belong to the same origin, since the same god residing in one resides in other as well! What a deep meaning, which can bind the society with one thread of humanity and brotherhood, leading to a culture of non-violence.

Understanding of Namaste impacts our day to day life. When saying Namaste, you acknowledge the God within someone and tend to except him as he is. You give him space, freedom and respect. At a work place, if people treat each other with God residing in themselves, don't you think it will create amicable work culture and tight bonding? Mistreating someone at work can act as catalyst for better productivity for short time but you need a strategy of building a long-term collaborative relationship to get better productivity and the secret mantra is hidden in understanding and using 'Namaste’!  

Amazing...!! The 'Rear View Mirror' is to a driver, the traditions are for society.

With this another thought of understanding and valuing our tradition, I sing off here.... "Namaste"

                                                                                   - Ashish Harivadan Shelat

Pl don’t forget to put your comments below. Thank you.